Ze zeggen dat de Homo Sapiens niet uitstierf en de Neanderthaler wel, doordat de Homo Sapiens verhalen vertelde. Nieuw onderzoek wijst uit dat, in tegenstelling tot wat eerst gedacht werd, de Neanderthaler helemaal niet cognitief inferieur was aan de Homo Sapiens. Het grootste verschil tussen de twee was dat de Homo Sapiens ouder werd dan de Neanderthaler. Daardoor zat de Homo Sapiens met allemaal oude mensen opgescheept die niet meer konden jagen of werken, maar wel iets anders goed konden: verhalen vertellen en daarmee dus ook kennis van generatie op generatie overdragen. Hierdoor kon de Homo Sapiens doorontwikkelen waar de Neanderthaler dat niet deed. De oorzaak van dat wij vandaag zo zijn zoals we zijn is dus storytelling.
Maar storytelling is door de jaren heen uitgegroeid tot veel meer dan dat. Een verhalenverteller is niet alleen iemand die kennis brengt, maar ook iemand die hoop brengt, die je nieuwe inzichten kan geven of je perspectief kan verbreden. Van de Middeleeuwse bard, die in een stampvolle taveerne op zijn luit een deuntje speelt en je doet vergeten dat je morgen met je hooivork de binnenvallende legers van het buurland moet verjagen, tot de sober geklede priester die, enkel met gebruik van woorden, troost en uitzicht weet te bieden.
Storytelling heeft ook iets romantisch voor mij: het idee dat je met een groep onbekenden rond een kampvuur kunt zitten en toch een intieme band kunt opbouwen door verhalen te delen. Het was dan ook niet voor niets dat ik, in september 2020, met een mondkapje op op weg was naar Mezrab Storytelling School in Amsterdam. Ik zou daar een professionele cursus storytelling gaan volgen die van mij, in vijf maanden tijd, een volwaardig verhalenverteller moest maken. Ik zag het al helemaal zitten; met alle covid-19-chaos was dit de perfecte vorm van afleiding.
Mezrab is een internationaal verhalenhuis in Amsterdam. Het is een plek waar verhalenvertellers van allerlei nationaliteiten komen om verhalen te vertellen. Deze verhalen variëren van persoonlijke verhalen tot oude mythen. Daarnaast heeft Mezrab een school waar allerlei cursussen gegeven worden op het gebied van storytelling. Mezrab is een plek waar op een hele ongedwongen manier verhalen gedeeld worden. Die ongedwongenheid heeft te maken met het fantastische decor dat gevuld is met tapijten en kussens, maar nog meer met de mensen die altijd voor alles open staan.
Ik had in mijn eerste jaar aan de opleiding theaterdocent aan de Academie voor Theater en Dans al eens drie weken les, en daar kwam ik toen iedere dag met een glimlach van thuis. Nu ik een stageplek moest uitkiezen voor mijn afstuderen was dit de eerste plek die in mij opkwam. Mezrab is de perfecte plek om even in mijn eigen fantasie te duiken en te onstappen aan de complexe wereld waar ik iedere dag mee te maken heb.
De laatste tijd kom ik er echter steeds meer achter dat het verhaal altijd een metafoor is voor iets wat in je persoonlijke leven aan de hand is. In die zin gaat verhalen vertellen altijd over de werkelijkheid en jouw persoonlijke ervaringen, ook als het een verhaal uit de Noorse mythologie is dat je vertelt. Ik heb tijdens de cursus ontdekt dat ik verhalen wil vertellen om ervaringen te delen met anderen. Niet om te vluchten uit de realiteit, maar om samen nieuwe inzichten en nieuwe moed te vinden om de werkelijkheid beter aan te kunnen. Waar we eerst naar de kerk gingen om samen te komen en naar een priester te luisteren, is er nu ook het verhalenhuis. Een plek waar je elkaar kunt tegenkomen, kunt ontdekken dat je niet de enige met problemen bent, om elkaar te inspireren en soms ook om simpelweg plezier te hebben.
Ik weet niet zeker of de Homo Sapiens inderdaad ouder werd en zich door het vertellen van verhalen verder heeft weten te ontwikkelen dan de Neanderthaler. Maar het geeft wel aan dat verhalen vertellen een belangrijke behoefte is die in ons mensen leeft. Of het nu door middel van een toneelstuk, een goede Netflix-serie, een nieuwe videogame of simpelweg een verhaal is; storytelling is onderdeel van onze identiteit.