‘I got a feeling that I belong, I got a feeling that I could be someone’ (Tracy Chapman)
De Dag van de Diversiteit viel dit jaar op 6 oktober. Misschien niet geheel toevallig begon op die dag Winnie Roseval aan een driedaagse training inclusiviteit met de tweede- en derdejaars studenten van de Opleiding Docent Theater in Zwolle. Een training die indruk maakte en de studenten het vertrouwen gaf dat een open gesprek mogelijk is over de pijnlijke mechanismen die ongelijkheid in stand houden.
Op de eerste ochtend van de training introduceerde Winnie zich aan de studenten door te vertellen over haar vader, die, geboren in het oer-Nederlandse dorpje Kerk-Avezaath, verliefd werd op haar in Suriname geboren moeder. Ze positioneert zich door te vertellen over hoe ze altijd het gevoel heeft gehad dat ze harder moest werken en beter moest presteren om serieus genomen te worden, simpelweg omdat haar levensverhaal een verhaal was dat niet paste in het verhaal van de dominante Nederlandse cultuur waardoor ze omringd was. Nu heeft ze een master in de Humanistiek en werkt ze als onderzoeker bij het lectoraat Inclusive Education aan de Haagse Hogeschool. Ze ziet het als haar levensmissie om mensen van verschillende achtergronden bij elkaar te brengen, en ze bewust te maken van het belang van de context waarin ieder individu geboren wordt en opgroeit.
Schrijver en activist James Baldwin schreef al in de jaren zestig: ‘Het gaat erom waar je je bevindt in de wereld, wat je bewustzijn van de realiteit is, wat je systeem van de werkelijkheid is. Dat wil zeggen, het hangt af van aannames zo diep verankerd in ons dat we ons er nauwelijks bewust van zijn.’ Met enkele goedgekozen voorbeelden liet Winnie zien hoe in haar eigen leven onbewuste aannames een rol speelden, en gaf ze de studenten het vertrouwen dat ze ‘fouten mochten maken’ tijdens de training en daarna. Er ging nog nét geen opgeluchte zucht door het lokaal. Een studente gaf schoorvoetend aan dat ze het vreselijk moeilijk vindt om het gesprek te voeren met iemand die een compleet andere opvatting over de wereld heeft dan zij. In de kring werd driftig van ‘ja’ geknikt. Een discussie wordt al snel ‘te heftig’ en dan ‘hebben we het er maar niet meer over.’ Winnie bood met haar training een veilige omgeving om het er wel over te hebben. Over de pijn, het misverstand, de goede bedoelingen en het verlangen.
Aan het eind van de training gaf Winnie de studenten de opdracht om allemaal op te staan en één voor één hardop een voornemen uit te spreken. ‘Ik ga voortaan gewoon mezelf zijn,’ zei een jongen. Een ontroerend en simpel besluit, maar o zo moeilijk uit te spreken en uit te voeren. Met haar effectieve opdrachten gaf Winnie de studenten echter stuk voor stuk het vertrouwen dat het begin gemaakt is.