Ik weiger om je ex te worden
met wie je zo gezellig koffie kunt drinken
Die persoon over wie je tegen je vrienden zegt dat
het zo sick is dat jullie nog zo goed met elkaar om kunnen gaan
Ik ben dat niet. Je moet dat weten.
Je vergist je, zie je dat?
Je hebt twee mensen nodig om er zoiets van te maken
Ik doe niet mee
Ik ben de persoon van wie je zoveel houdt.
Probeer het je te herinneren
Hoeveel gebroken harten staan er wel niet op papier, in muziek of in verf op doek? Zonder liefdesverdriet waren de meeste meesterwerken, literair, muzikaal of beeldend, nooit geboren. De kunstwereld is een plaats om je persoonlijke gevoelens te verwerken en letterlijk een plek te geven. Zo ook voor Alma Mathijsen. Zij publiceerde in 2019 haar autobiografische fictieve roman Ik wil geen hond zijn.
Er is een schijnbare tegenstelling in de manier waarop ik dit boek aankondig: hoe is een werk zowel autobiografisch als fictief? Als je het boek gelezen hebt en de achtergrond kent zal je er niet over twijfelen dat Alma in haar roman hyperrealisme met absolute fictie mengt alsof het matchende kleuren op een palet zijn.
Als student in de kunstensector en ervaringsdeskundige op het gebied van hartenleed kan ik begrijpen dat grote namen naar hun pen, kwast of gitaar grijpen op het moment dat ze overvallen worden door het gemis, de vermoeidheid, boosheid, het piekeren of de slapeloze nachten. Het is de puurste vorm van method-acting (of writing) omdat je je niet hoeft in te leven in iemand die de gevoelens voor je ervaart.
Tegelijkertijd is het glad ijs waarop je schrijft. Wanneer voelt iets té geforceerd of persoonlijk? Hoe zorg je ervoor dat je niet vastblijft zitten in gevoelens waarover je schrijft, doordat je ze opschrijft?
Ik wil mijn badkamer vermijden
Sinds een paar dagen zie ik mezelf daar hangen
Misschien moet ik het niet eens opschrijven
Daarvan worden dingen echt
Daardoor zinkt het alleen maar dieper in mijn gedachten
Boven het bad
Daar hang ik
Met de doucheslang om mijn nek
heel zachtjes bungel ik heen en weer
Misschien moet ik het beeld gaan groeten
Ervoor gaan zorgen en het nooit lostakelen
Zie jij jezelf ook hangen?
En wat doe je dan?
Dus als je tegen een writer’s block aanloopt, als je niet weet wat je met je theaterstuk aanmoet of je schilderij lijkt op een uit de hand gelopen koffievlek, is het dan een kwestie van afwachten? Wachten tot je geliefde je vertelt dat hij/zij je nooit meer wil zien? Zodat de emoties weer puur worden en de creativiteit weer uit je vingers stroomt?
Ik zou het niet aanraden.
Ik herinner me een les uit de tijd van mijn vooropleiding musicaltheater. De Amerikaanse dansdocent gaf voorafgaand aan zijn intensieve choreo een serie levenslessen:
‘Een broken heart is iets waar je.. you need to get through it, you know? Everyone experiences it at least once.’ Voor mij kwamen deze woorden op een moment waarop recent mijn middelbareschoolrelatie tot een moeilijk einde was gekomen. Ik kon me identificeren met de verhalen die hij vertelde en alle droevige lines in de muziek leken over mij te gaan.
Met terugwerkende kracht kan ik me de fomo voorstellen die andere leerlingen in de groep moeten hebben gevoeld; dertienjarigen die nog nooit ‘echte’ verliefdheid hebben gevoeld, laat staan het kapotgaan daarvan.
Ik heb nog nooit liefdesverdriet gehad
Ik ben elke dag met mensen die verlangen naar
Iets waar ze niet meer naartoe kunnen
Maar ik heb het zelf nooit gevoeld
Ik weet dat jullie pijn hebben
Dat het erg is
Maar ik weet het niet precies
Jullie weten meer dan ik
Ik heb het de afgelopen maanden honderden
keren gehoord
Je wordt een voller mens
Je hebt levenservaring
Je zult je beter in anderen kunnen verplaatsen
Dus waarom moet dit verhaal verteld blijven worden? Waarom zou ik me vrijwillig verplaatsen in iemand die zwelgt in zelfmedelijden en pijn? In de podcast Datevermaak wijdden de drie hosts (single twintigers die in de loop van de serie hopen hun prins(es) op de witte hengst te vinden) een volledige aflevering aan de afgelopen perconferenties: momenten waarop missionair premier Mark Rutte in tien minuten tijd de empathiepet opzet en zijn best doet om steun te betuigen aan alle inwoners van het land.
De podcastmakers begonnen zich op den duur te ergeren aan de onderbelichte steun voor de singles in ons land; voor de jongere mensen die eenzaam zijn. We applaudisseren voor zorgpersoneel, zetten alles op touw voor de ouderen in het land, maar scheren de gezinnen over één kam met vrijgezellen; mensen voor wie eenzaamheid vaak al een uitdaging was.
Bot gezegd: er is een kleine drie miljoen Nederlanders dat vrijgezel is. Los van de vrijwillig vrijgezellen, zijn er nog honderden duizenden mensen die van dag tot dag in eenzaamheid leven zónder daarvoor gekozen te hebben. Mensen die in zekere mate vechten tegen een gemis.
Zoals er rituelen zijn om te rouwen over een overledene is het ook goed om na te denken over een alternatief voor het verliezen van een geliefde die nog op aarde rondhuppelt. Het is goed om een minder groot taboe te maken van het praten over liefdesverdriet, het stimuleren van zelfliefde, en te praten over het zoeken naar een partner via het internet of het transformeren in een hond.
De dood is omgeven door gebruiken en rituelen
De komst van de begravenisondernemer
Het kiezen tussen kist of urn
Het uizoeken van een begraafplaats
Een plek voor de as, rouwkaarten, advertenties, een site om te condoleren
De zeswekendienst, de jaardienst
Allemaal momenten in de tijd die als houvast dienen
Alles is vreselijk, maar het is tenminste op sommige momenten duidelijk wat je hoort te doen
Dat maakt verdriet om een geliefde die nog bestaat zo cru
Je kunt op je fiets stappen en naar hem of haar toe
En toch kan het niet
Ik wil geen hond zijn van Alma Mathijsen geeft ons een kijkje in de bizarre binnenwereld die zich in je hoofd kan gaan afspelen op het moment dat je te kampen hebt met zware gevoelens van gebroken liefde of eenzaamheid. Het is een absudistische, fictieve wereld die zich in je hersenpan vermengt met het dagelijks leven. De mensen die we zien, de plaatsen waar we komen. We zien onze ex-geliefden op plaatsen waar we hem/haar niet tegen willen komen, zelfs al zijn ze daar niet of nooit geweest.
Tot de tijd dat er een vaccin voor de liefde is moeten de verhalen verteld worden. De mensen met zware, soms zelfhatende gedachten moeten zien dat ze niet alleen zijn. De oudere generaties moeten zien hoe gebroken zijn anno 2021 anders is dan in 1990 of 1960. Laat ons leren van hen, en laat ons leren van de generatie onder ons. De generatie waarbij het daten vrijwel volledig verloopt via sociale media en platformen om samen te komen.
De verhalen, schilderijen, theater- of muziekstukken zijn niet geschreven als therapiesessie. De makers ervan zijn niet vrijwillig het ravijn in gedoken. Het is een waarschuwing van hen over de mindset die je hoofd zich eigen kan maken en een besef om te genieten van de onvoorwaardelijke liefde voor iemand of jezelf, voordat die verdwijnt. Niets is vanzelfsprekend, behalve dat alles voorbij gaat.
Wij zijn er voor de mensen op wie de samenleving neerkijkt
De verlatenen, degenen die worden achtergelaten
De partners die nog wel door willen
De mensen die liefdesverdriet niet als eindstation zien
Want dat hoeft niet.
Wij loodsen u door een proces van Transitie heen.
Bij elke nieuwe fase wordt u door onze specialisten begeleid.
Niemand hoeft liefdesverdriet als gegeven te accepteren
Uiteindelijk koppelen we u terug aan uw geliefde
Als hond zult u ongelimiteerd van uw partner kunnen houden
jank naar hartenlust om aandacht, vlij uzelf tegen de benen,
trek samen de wildernis in.
U zult de trouwe kompaan van uw geliefde worden, onafscheidelijk en nooit meer zonder liefde.
Uw wens is onze missie
Ik wil geen hond zijn, naar het boek van Alma Mathijsen, is op 19 en 20 juni 2021 te zien op het Finals Festival van ArtEZ Docent Theater Zwolle
Mooi Joof! Geniet van al het moois dat je maakt?